Қант диабетінің алдын алу жолдары
ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің телеграм парақшасында Қант диабетінің алдын алу үшін нені басты назарда ұстау керектігі жазылды, - деп хабарлайды Alashainasy.kz.
Қазіргі заманның агрессивті дамып келе жатқан жұқпайтын ауруларының бірі – қант диабеті.
Әр 7 секунд сайын планетаның дәрігерлері бұл жағымсыз диагнозды түрлі науқастарға қоятынын елестетіп көріңіз. Жыл сайын қант диабетінен туындаған асқынуларға байланысты және бүйректің, қантамырларының, көздің, жүректің зақымдануын тоқтату үшін миллионнан астам ампутация жасалады. Қант диабетімен ауыратын 700 мыңға жуық адамның көзі көрмей қалса, ал тағы 500 мың адамның бүйрегі істен шығады.
Бұл инсулиннің жеткіліксіз өндірілуі (секрециясы) немесе ағза жасушаларының инсулинге сезімталдығының төмендеуі нәтижесінде қандағы қанттың созылмалы жоғарылауымен (гипергликемия) сипатталатын ауру.
Патологияның дамуында басты рөлді инсулин – ұйқы безінің ақуыз-пептидтік гормоны атқарады. Ол оның тіндердің жасушаларының қоректенуін қамтамасыз ету арқылы қандағы глюкозаның қалыпты деңгейін ұстап тұруға жауап береді. Қант диабетінде зат алмасу процестері бұзылады.
Аурудың түріне байланысты ұйқы безі жеткілікті инсулин бөлмейді немесе ағза оған сезімталдығын жоғалтады. Нәтижесінде глюкоза жасушаларға жетпей, қан құрамында жиналады. Тіндер энергетикалық аштықты сезінеді.
Егер қант диабетінің алдын-алу және емдеумен айналыспаса, оның салдары нашар көрініске әкелуі мүмкін. Әсіресе, әкесі немесе анасы инсулинге тәуелді болған кезде, тұқым қуалаушылық ауырлаған жағдайда абай болу керек, өйткені балаларда аурудың ықтималдығы 80% - ға дейін артады.
1 типті қант диабетінің алдын алу мүмкін емес, бірақ кейбір ұсыныстарды орындау аурудың дамуын ұстап тұруға, тоқтатуға көмектеседі.
I типті қант диабетінің алдын алудың кейбір шаралары:
• дұрыс тамақтану. Тағамға қолданылатын жасанды қоспалардың мөлшерін бақылау, майға, көмірсуларға бай консервіленген азық-түлікті тұтынуды азайту қажет. А үлесі әр түрлі, үйлесімді болуы, сонымен қатар жемістер мен көкөністерді қамтуы керек.
•қант диабетінің даму себептерінің бірі болып табылатын жұқпалы және вирустық аурулардың алдын алу.
•алкоголь мен темекіден бас тарту. Бұл өнімдердің әр ағзаға өте зиянды екендігі белгілі, алкогольдік ішімдіктерді тұтынудан, сондай-ақ темекі шегуден бас тарту арқылы қант диабетімен ауыру қаупін едәуір төмендетуге болады.
2 типті қант диабеті қаупінің тобына 45 жастан асқан адамдар, сондай-ақ қант диабетімен ауыратын туыстары жатады. Мұндай жағдайларда қандағы қант деңгейін анықтау үшін міндетті түрде жарты жылда кемінде 1 рет тексеруден өту қажет.
2 типті қант диабетінің алдын-алуды тамақтауды түзетуден бастаған дұрыс. Артық салмақты өлшеудің белгілі әдісі - ДСИ (дене салмағының индексі) есептеу. ДСИ = салмақ (кг)/(бой (м2). Егер ересек адамның ДСИ мөлшері 18,5-25 болса, онда салмақ қалыпты болып саналады. ДСИ шамасы 25-30 – ға тең болса, артық салмақ ретінде, 30-дан жоғары семіздік ретінде бағаланады.
Ұйқы безіне (инсулинді өндіредіретін) шамадан тыс жүк түсірмеу үшін көмірсулардың тұтынылуын азайтуға, сонымен қатар жақсы дене мүсінін сақтау үшін күнделікті тұтынылатын калория мөлшерін азайтуға тырысу керек. Қант диабетінің алдын алу үшін мәзірден қант және құрамында қанты бар кез-келген тағамдар (печенье, жасанды шырындар) сияқты оңай сіңетін көмірсуларды азайту немесе толығымен алып тастау керек. Күрделі көмірсулар мен өсімдік талшықтарын қамтитын тағам тамақтанудың негізі болуы керек. Жалпы алғанда, ас үлесі: 60% күрделі көмірсулар, 20% май (олардың 50-70% өсімдік майларынан болуы керек), 20% ақуызда тұруы керек.
Әрі қарай, күнделікті дене белсенділігін күн тәртібіне енгізу керек. Қант диабетінің алдын-алу үшін күн сайын кем дегенде жарты сағат дене шынықтырумен айналысқан жағдайда ғана тиімді болады. Дене белсенділігі зат алмасу процестеріне пайдалы әсер етеді, соның арқасында майлардың ыдырауы күшейеді, қанның май құрамы жақсарады, дене салмағы айтарлықтай төмендейді.
Қант диабетінің алдын алу үшін дәрігерлер үнемі 30 минут немесе одан да көп жаяу жүруге, велосипед тебуге, бимен, жүзумен, футбол және басқа спорт түрлерімен айналысуға кеңес береді.
Рухани тепе-теңдікті сақтау маңызды.
Тұрақты стресс аурудың дамуының себептерінің бірі болғандықтан, қант диабетінің алдын алу эмоционалды жағдайды бақылауды қамтиды. Көңіл-күйсіз жүретін адамдармен мүмкіндігінше аз қарым-қатынас жасаған, стресстік жағдайлардан аулақ болған жөн.
Медициналық тексеруден өтуді ұмытпаймыз! Қауіпті топтағы (қант диабетіне тұқым қуалауға бейім, гиперлипидемия, артық салмағы бар, семіздікке шалдыққан, артериялық гипертензия, үйлесімсіз тамақтанатын, физикалық белсенділігі төмен, темекі шегетін) адамдар үшін кем дегенде жарты жылда бір рет қантқа қан анализін тапсыру қажет.
